Sầu riêng nhiễm cadimi – Thực trạng và giải pháp cho nông dân và xuất khẩu - VIDAN

Thực trạng nhiễm Cadimi trong sầu riêng

Video Youtube: 🚨 CẢNH BÁO: Cadimi và vàng O – Hai mối nguy giấu mặt trong trái sầu riêng!

Dư lượng Cadimi là lý do khiến nhiều lô sầu riêng xuất khẩu bị trả về. Theo báo cáo của Hiệp hội Rau quả Việt Nam, năm 2025 giá trị xuất khẩu sầu riêng trong 4 tháng đầu năm chỉ đạt 183 triệu USD, giảm 60,9 % so với cùng kỳ năm 2024. Tại thị trường Trung Quốc, xuất khẩu sụt giảm tới 75,5 %.

Vấn đề trở nên nghiêm trọng khi các cơ quan hải quan Trung Quốc phát hiện một số lô hàng sầu riêng chứa cadimi vượt ngưỡng và “Yellow O” (Auramine O), khiến cả container bị trả về. Theo Trung tâm WTO – VCCI, cadimi và Yellow O là hai trong hàng ngàn tiêu chuẩn kỹ thuật mà các thị trường nhập khẩu áp đặt đối với trái cây Việt Nam. Tại hội thảo phát triển bền vững ngành sầu riêng năm 2025, đại diện Bộ Nông nghiệp cho biết một số vùng trồng sầu riêng có dư lượng cadimi cao, nguyên nhân chủ yếu do đặc tính đất và thói quen bón phân quá mức.

Vì sao sầu riêng nhiễm Cadimi?

Cadimi từ đất và nguồn nước

Đất giàu khoáng hoặc ô nhiễm – Ở một số khu vực, đất có hàm lượng khoáng chất cao hoặc bị ảnh hưởng bởi khai khoáng. Cây sầu riêng hấp thụ kim loại nặng này qua rễ trong quá trình sinh trưởng
Nguồn nước bị ô nhiễm – Tưới bằng nước có chứa kim loại nặng (do rác thải hoặc khai thác mỏ) cũng làm tăng cadimi trong đất.
Thiếu kiểm soát pH và hữu cơ – Đất chua (pH < 6) phá vỡ các khoáng CdCO₃ và Cd(OH)₂, làm cadimi hòa tan mạnh hơn. Đất nghèo chất hữu cơ hoặc thiếu kẽm, canxi cũng khiến cây hấp thụ nhiều cadimi

Cadimi từ phân bón hóa học

Quặng apatit chứa Cd tự nhiên – Phân lân (supe lân, DAP, MAP) sản xuất từ quặng apatit có chứa một lượng nhỏ Cadimi. Một số sản phẩm nhập khẩu có hàm lượng Cd cao; ví dụ, năm 2023 phân DAP Hàn Quốc chứa 28 mg Cd/kg, gấp đôi giới hạn cho phép của Việt Nam.
Lạm dụng phân bón – Nhiều hộ nông dân bón lân nung chảy gấp 3–4 lần khuyến cáo, khiến cadimi tích tụ trong đất và cây trồng. Các cuộc điều tra của Bộ Nông nghiệp nhận định rằng sử dụng phân bón quá mức là nguyên nhân chủ quan khiến cadimi tích lũy trong đất
Phân DAP nhập khẩu – Vinacam Group cho biết một số phân DAP từ Hàn Quốc vượt mức cadimi và đã kiến nghị điều tra. Dù chưa có kết luận chính thức, nghi ngờ này cho thấy cần kiểm soát nguồn nhập khẩu.

Yếu tố canh tác và quản lý

Vườn không luân canh – Đất trồng liên tục không được “nghỉ” khiến kim loại nặng tích tụ
Thiếu kiểm tra trước thu hoạch – Nhiều nhà vườn ngại thử nghiệm cadimi trước khi bán vì sợ phát hiện vượt ngưỡng. Điều này làm tăng nguy cơ lô hàng bị trả về.

Cadimi nguy hiểm thế nào?

Cadimi là kim loại nặng độc hại đối với sức khỏe con người. Nếu tích tụ lâu dài, nó có thể gây tổn thương thận, làm yếu xương và gây ung thư phổi. Trong đất, cadimi tồn tại dưới nhiều dạng; khi ở dạng ion hòa tan (Cd²⁺), cây hấp thụ dễ dàng. Đất chua, nghèo hữu cơ và thiếu kẽm, canxi càng làm cadimi dễ di động

Giải pháp kiểm soát cadimi trong vườn sầu riêng

1. Quản lý phân bón và nguồn nước

Chọn phân bón an toàn – Sử dụng phân bón từ thương hiệu uy tín, có chứng nhận hàm lượng cadimi < 12 mg/kg. Tránh mua phân nhập khẩu không rõ nguồn gốc và kiểm tra định kỳ cadimi trong phân.
Bón phân đúng liều – Tuân thủ khuyến cáo về lượng lân, NPK; kết hợp phân hữu cơ để giảm nhu cầu hóa học.
Quản lý nước tưới – Không tưới bằng nước thải công nghiệp; xét nghiệm nước giếng, kênh mương định kỳ.

2. Cải tạo đất và giảm độ hòa tan cadimi

Nâng pH đất – Bón vôi hoặc dolomite để giữ pH khoảng 6–6,5 giúp cadimi kết tủa thành dạng khó tan
Tăng cường chất hữu cơ – Bón phân chuồng hoai mục, phân xanh, trả lại rơm rạ để cải thiện đất. Chất hữu cơ tạo phức với cadimi và cố định nó trong pha rắn
Bổ sung kẽm và canxi – Ion Zn²⁺ và Ca²⁺ cạnh tranh với cadimi trên “đường vận chuyển” của cây, giúp giảm hấp thu. Sử dụng phân vi lượng chứa kẽm và canxi để cân đối dinh dưỡng.
Dùng vật liệu hấp phụ – Than sinh học (biochar), zeolit hoặc đá bazan xay mịn có thể hấp phụ cadimi và nâng pH đất.

3. Kiểm soát vùng trồng và tăng cường giám sát

Lập bản đồ cadimi – Bộ Nông nghiệp đang triển khai bản đồ cadimi để xác định “điểm nóng”; thu thập mẫu đất, nước và phân bón để cảnh báo khu vực có nguy cơ. Bản đồ này sẽ giúp nhà quản lý và doanh nghiệp chủ động tránh nguồn ô nhiễm.
Kiểm tra đất và nước định kỳ – Lấy mẫu đất, nước ít nhất mỗi năm để phân tích cadimi. Khi phát hiện hàm lượng cao, cần cải tạo đất bằng vật liệu hấp phụ hoặc luân canh cây trồng.
Xét nghiệm cadimi trước xuất khẩu – Doanh nghiệp nên chủ động kiểm tra cadimi ngay tại vườn hoặc cơ sở đóng gói để tránh lô hàng bị trả về. Hiện Việt Nam có 15 phòng thí nghiệm có thể đo cadimi, song các vùng trồng lớn như Tây Nguyên vẫn thiếu phòng xét nghiệm; cần đầu tư thêm để phục vụ nông dân.

4. Thay đổi canh tác và hướng tới nông nghiệp bền vững

Luân canh cây trồng – Trồng xen canh cây họ đậu hoặc cây có khả năng hấp thụ cadimi (cải xanh) để “hút” cadimi và giảm tích lũy trong đất
Sử dụng phân hữu cơ khoáng – Các sản phẩm phân hữu cơ khoáng như của Phân Bón của VIDAN giúp bổ sung dinh dưỡng, nâng cao humus và hạn chế cadimi
Giảm lạm dụng thuốc bảo vệ thực vật – Hạn chế dùng thuốc chứa kim loại nặng; áp dụng biện pháp sinh học để phòng trừ sâu bệnh.
Đào tạo và truyền thông – Tăng cường tập huấn cho nông dân về tác hại của cadimi và kỹ thuật canh tác an toàn

Kết luận

Cadimi là kim loại nặng độc hại, không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe con người mà còn đe dọa thương hiệu sầu riêng Việt Nam. Nhiều lô hàng đã bị trả về vì vượt giới hạn cadimi, làm xuất khẩu sầu riêng sụt giảm mạnh trong năm 2025. Nguyên nhân xuất phát từ đất, nước và lạm dụng phân bón có chứa cadimi.

Để bảo vệ vườn cây và thị trường xuất khẩu, nông dân và doanh nghiệp cần chủ động chọn phân bón an toàn, bón đúng liều, nâng pH đất, tăng chất hữu cơ, bổ sung kẽm và canxi và kiểm tra cadimi định kỳ. Đồng thời, việc lập bản đồ cadimi và đầu tư thêm phòng thử nghiệm sẽ giúp ngành sầu riêng ứng phó với yêu cầu ngày càng khắt khe của thị trường quốc tế