Giải pháp xử lý cadimi trên vườn sầu riêng – Cơ hội phục hồi vùng trồng ở Đồng Tháp - VIDAN

Thị trường Trung Quốc tiêu thụ 97 % lượng sầu riêng xuất khẩu của Việt Nam. Khi nước này tăng kiểm soát kim loại nặng, xuất khẩu sầu riêng trong 5 tháng đầu năm 2025 giảm mạnh, chỉ đạt 387 triệu USD (giảm 58 %) và giá thu mua tại vườn lao dốc. Một trong những nguyên nhân là tồn dư cadimi (Cd) trong đất và trái vượt ngưỡng.

Vì sao vườn sầu riêng nhiễm Cadimi?

Các chuyên gia khoa học đất cho biết đất trồng sầu riêng ở Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) đang bị suy thoái và ô nhiễm, tích tụ Cadimi và dư lượng thuốc bảo vệ thực vật. Đất chua, bạc màu kết hợp với lạm dụng phân bón hóa học và thuốc kích thích ra hoa càng đẩy nhanh quá trình tích tụ. Đây là nguyên nhân chính khiến Trung Quốc siết chặt kiểm tra, làm xuất khẩu sụt giảm.

Đồng Tháp tiên phong thử nghiệm giải pháp

Để cứu thị trường xuất khẩu, tỉnh Đồng Tháp đã triển khai mô hình khắc phục đất nhiễm cadimi tại hai hộ dân ở xã Thanh Hưng và Long Tiên. Mỗi hộ áp dụng các giải pháp kỹ thuật trên ô 0,1 ha:

Thâm canh tổng hợp với phân bón có hàm lượng cadimi thấp
Kết hợp giải pháp 1 với trồng bạc hà để hấp thụ cadimi
Kết hợp giải pháp 1 với chế phẩm sinh học hạn chế cây hấp thụ kim loại
Kết hợp giải pháp 1 với than hoạt tính (biochar) để nâng pH và hấp phụ cadimi.
Kết hợp biochar và chế phẩm sinh học cùng thâm canh tổng hợp

Kết quả và bài học

Sau 4 tháng thực hiện, pH đất tăng từ 4,5 lên 5 và cadimi trong cành lá giảm rõ rệt ở các giải pháp 1–3. Cụ thể, giải pháp thâm canh tổng hợp giảm cadimi xuống 0,01 mg/kg, trong khi trồng bạc hà và chế phẩm sinh học giảm cadimi xuống 0,02 mg/kg. Tuy nhiên, giải pháp dùng biochar (4–5) không giúp giảm hàm lượng cadimi trong lá.

Các chuyên gia nhận định bước đầu mô hình mang lại tín hiệu tích cực, nhưng cần tiếp tục theo dõi hàm lượng cadimi trong trái – yếu tố quyết định để đạt chuẩn xuất khẩu. Đồng thời, việc lựa chọn giải pháp cần dựa trên điều kiện cụ thể của từng vườn, bởi không phải phương án nào cũng hiệu quả như nhau.

Khuyến nghị cho nông dân

Giảm hóa chất, bảo vệ sức khỏe đất: Sử dụng phân hữu cơ, phân vi sinh và tránh lạm dụng thuốc bảo vệ thực vật để hạn chế cadimi tích tụ.
Ưu tiên phân bón an toàn: Chọn phân bón có hàm lượng cadimi thấp và bón đúng liều; phối hợp thâm canh tổng hợp, như trong giải pháp 1, để cải thiện pH và giảm cadimi.
Trồng cây hấp thu kim loại: Ngoài bạc hà, nông dân có thể trồng thêm cải xanh, cỏ vetiver để hút bớt cadimi và cải thiện đất.
Kiểm tra đất và trái định kỳ: Phối hợp với cơ quan chuyên môn lấy mẫu đất, nước và trái kiểm tra cadimi trước khi xuất khẩu.

Kết luận

Mô hình giải độc cadimi tại Đồng Tháp cho thấy, với quy trình thâm canh hợp lý và nguồn phân bón sạch, nông dân có thể cải thiện pH đất và giảm cadimi trong cây sầu riêng. Dù còn cần thời gian để đánh giá hiệu quả trên trái và nhân rộng, đây là hướng đi bền vững nhằm khôi phục niềm tin của thị trường và bảo vệ thương hiệu “trái cây vua” của Việt Nam.